18+
Je bent jong en juridisch volwassen
Jongeren van 18 jaar in Nederland moeten een goed begrip hebben van hun rechten, plichten en verantwoordelijkheden, omdat dit een belangrijke stap is naar volwassenheid.
TIP: bekijk de hele pagina! Er staat ook info over gezinnen met lage inkomens, kostendelersnorm, enz.
18 jaar in Nederland: rechten, plichten en verantwoordelijkheden
18 worden is spannend: je mag stemmen, zelfstandig wonen, contracten tekenen… maar er komt ook veel verantwoordelijkheid bij kijken. Hier is een overzicht van wat je moet weten, regelen en kunnen als je volwassen wordt.
⚠️ AMV-specifieke informatie
Juridisch volwassen
Volwassen status: Vanaf je 18e ben je juridisch volwassen. Dat betekent dat je zelf verantwoordelijk bent voor je daden en contracten.
Aansprakelijkheid: Maak je schade of blijf je een rekening schuldig? Dan ben jij degene die betaalt.
Contracten: Telefoon, huur, internet… alles kun je zelf regelen. Je ouders hoeven niet meer te tekenen.
Sommige situaties hebben uitzonderingen (bijv. schulden voor minderjarigen die pas na 18 worden ontdekt of bijzondere afspraken met ouders).
Stemrecht en politiek
Stemmen: Vanaf 18 mag je bij verkiezingen je stem uitbrengen.
Politiek actief: Lid worden van een politieke partij, meedoen aan jongerenraden of inspraak hebben in je gemeente kan nu ook op jouw naam.
Geldzaken
Bankzaken: Jij beheert je eigen rekening. Sparen, betalen en budgetteren is nu helemaal jouw verantwoordelijkheid.
Toeslagen en studiefinanciering: Zorgtoeslag, huurtoeslag, studiefinanciering – je moet zelf aanvragen indienen.
Belastingen: Je doet nu zelf belastingaangifte en geeft je inkomsten correct door.
⚠️ Voor AMV’s: DigiD aanvragen kan pas na verblijfsstatus en inschrijving bij de gemeente. Studiefinanciering of toeslagen kan ook afhankelijk zijn van ouderlijke gegevens of voogd.
Naast de bekende financiële regelingen zijn er ook andere manieren om geld te besparen.
Bekijk de checklist op deze site voor een overzicht van regelingen en bespaartips voor jongeren met een laag inkomen.
Zorg en verzekeringen
Zorgverzekering: Vanaf 18 jaar moet je zelf verzekerd zijn en premie betalen.
Aanvullende verzekeringen: Denk aan tandarts, aansprakelijkheid (WA) en reisverzekering.
TER (Tegemoetkoming Eigen Risico) geldt pas vanaf 21 jaar en alleen voor inkomensafhankelijke situaties. Dit kan relevant zijn voor AMV’s zonder ouderlijke ondersteuning.
Wonen en huur
Huurcontracten: Je kunt zelfstandig een huurcontract tekenen. Vaak wordt wel gekeken naar je financiële zelfstandigheid.
Adresregistratie: Je moet je inschrijven bij de gemeente en adreswijzigingen doorgeven.
Verhuurders controleren vaak inkomen of borg.
⚠️ AMV’s kunnen begeleiding nodig hebben via COA of jongerenhuisvesting.
Studie en werk
Studiefinanciering: Jij regelt aanvragen en voorwaarden zelf.
Werken: Fulltime werken mag, maar je bent ook verantwoordelijk voor je arbeidscontract en belastingafdracht.
⚠️ AMV-tip: aanmelden bij DUO vereist verblijfsstatus en DigiD; bij bijbaantjes moet ook loonbelasting correct worden doorgegeven.
Gezondheid en keuzes
Donorregistratie: Jij beslist zelf of je donor wilt zijn.
Medische beslissingen: Vanaf 18 mag je zelf medische keuzes maken en je eigen medische gegevens inzien.
Strafrecht
Vanaf je 18e word je behandeld onder het volwassen strafrecht. Dat betekent dat je volledig verantwoordelijk bent voor je daden.
Digitale verantwoordelijkheid
Online gedrag: Je bent verantwoordelijk voor wat je online doet, zoals op sociale media en bij digitale contracten.
Privacy: Let goed op je wachtwoorden, documenten en persoonlijke gegevens.
⚠️ Tip: voor AMV’s kan extra begeleiding nodig zijn om DigiD, online bankzaken en digitale contracten veilig te beheren.
Belangrijkste tip
Vrijheid betekent keuzes maken. Zorg dat je weet wat je rechten en plichten zijn, dan kun je vol zelfvertrouwen de volwassenwereld in.
Praktisch overzicht
Je wordt 18 en ineens verandert er veel. Stemmen, zelfstandig wonen, contracten tekenen… Deze gids helpt je goed voorbereid te zijn. Hieronder vind je tips voor geld, wonen, studie, administratie en extra ondersteuning.
Gids voor nieuwkomers: Begrippen en systemen
Gebruikstips
- Ga daarna naar de CHECKLIST – Voorbereiding vóór je 18e om concreet alles af te vinken.Schematisch overzicht: Voorbereiding op je 18e
- Lees eerst de termen door om de belangrijkste systemen te begrijpen.
- Noteer welke acties direct voor jou relevant zijn (bijv. DigiD aanvragen, inschrijving gemeente).
| Term | Betekenis / uitleg | Tip voor nieuwkomers |
|---|---|---|
| BSN | Burgerservicenummer, uniek nummer bij de gemeente voor alles wat met overheid, zorg en bankzaken te maken heeft. | Zonder BSN kun je veel zaken niet regelen; vraag dit aan bij inschrijving gemeente. |
| BRP | Basisregistratie Personen, je officiële inschrijving bij de gemeente waar je woont. | Essentieel voor DigiD, studiefinanciering en toeslagen. |
| DigiD | Digitale toegang tot overheid en onderwijs (DUO, Belastingdienst, toeslagen). | Alleen aanvragen na inschrijving bij gemeente; AMV’s moeten eerst verblijfsvergunning hebben. |
| DUO | Dienst Uitvoering Onderwijs; regelt studiefinanciering, studenten-OV en tegemoetkoming scholieren. | Zorg dat je account klaar is voor studiefinanciering en OV-product. |
| Toeslagen | Financiële ondersteuning van de overheid, bijvoorbeeld zorgtoeslag, huurtoeslag. | Alleen aanvragen als je 18+ bent en eigen inkomen hebt; controleer voorwaarden. |
| SVB / Kinderbijslag | Sociale Verzekeringsbank; regelt kinderbijslag en andere uitkeringen. | Bij 18 jaar vaak opnieuw aanvragen via ouders of zelf bij voltijd studie. |
| WA-verzekering | Aansprakelijkheidsverzekering; dekt schade die je per ongeluk aan anderen maakt. | Niet verplicht, maar sterk aanbevolen voor zelfstandig wonen. |
| AMV | Alleenstaande Minderjarige Vreemdeling | Sommige stappen (DigiD, inschrijving gemeente, bankzaken) kunnen pas na verblijfsvergunning. |
(Bijna) 18?
Onderstaand overzicht helpt jongeren van 12 tot 17 jaar om belangrijke zaken te regelen vóór hun 18e verjaardag. Daarna volgt een overzicht voor meerderjarigen (18+) met wat er dan allemaal geregeld moet of kan worden. Dit overzicht kun je kopieëren, plakken (in Word bijvoorbeeld) en printen.
Onderaan het overzicht tref je een schema aan met links, waar je een toelichting kunt vinden over het aanvragen en regelen van de genoemde zaken. Daarin wordt ook met een ⚠️ aangegeven wat van toepassing is voor AMA’s.
Wat je alvast kunt regelen vóórdat je 18 jaar wordt:
Vanaf 12 jaar
- ☐ ID-kaart aanvragen of verlengen
- ☐ BSN (Burgerservicenummer) controleren
- ☐ Inschrijving in de BRP controleren
- ☐ Bankrekening openen (met hulp van ouder/voogd)
- ☐ E-mailadres en postadres controleren
- ☐ Inschrijving school of opleiding regelen
- ☐ Zakgeld of bijbaantje regelen (vanaf 13 jaar beperkt toegestaan)
Vanaf 14 jaar
- ☐ DigiD aanvragen
- ☐ Geldig ID-bewijs altijd bij je hebben (ID-plicht vanaf 14 jaar)
Vanaf 15–16 jaar
- ☐ Meer uren werken toegestaan (bijbaan)
- ☐ Tegemoetkoming scholieren voorbereiden (voortgezet onderwijs)
- ☐ Budgetplanning starten (inkomsten en uitgaven bijhouden)
- ☐ Rijbewijs AM (brommer/scooter) aanvragen (vanaf 16 jaar)
- ☐ Inkomsten en loonheffing controleren (belastingteruggave mogelijk)
Vanaf 16–17 jaar
- ☐ Studiekeuze en inschrijving vervolgopleiding regelen
- ☐ Studiefinanciering voorbereiden (MBO/HBO/WO)
- ☐ Studenten-OV voorbereiden
- ☐ Controle ouderlijk toezicht op bankrekening
- ☐ Financieel overzicht of huishoudboekje bijhouden
- ☐ Recht op kinderbijslag controleren (SVB)
- ☐ Check bijzondere bijstand of lokale regelingen
- ☐ Eventuele fondsen voor schoolkosten aanvragen
- ☐ Overzicht verzekeringen nalopen (aansprakelijkheid, reis, etc.)
- ☐ Voorbereiden op zelfstandig wonen
- ☐ Inschrijving bij woningcorporatie starten
- ☐ Rijbewijs B met begeleider (2toDrive, vanaf 17 jaar)
Goed om te weten
- Jongeren van 16 en 17 jaar mogen steeds meer zelf beslissingen nemen over hun gezondheid en behandeling.
- Ze kunnen zelf toestemming geven voor veel medische en psychologische behandelingen, als ze begrijpen wat de behandeling inhoudt en de gevolgen kunnen overzien.
- Ouders hebben nog gezag, wat betekent dat ze officieel toestemming kunnen geven voor bepaalde zaken, bijvoorbeeld bij complexe of langdurige behandelingen.
- In de praktijk wordt de mening van de jongere zwaar meegewogen en hebben zij vaak het laatste woord bij gewone behandelingen.
Rond 17½ tot 18 jaar
- ☐ Zorgverzekering kiezen en afsluiten
- ☐ Zorgtoeslag aanvragen
- ☐ Bankrekening controleren (ouderlijk toezicht stopt bij 18 jaar)
- ☐ Donorregistratie invullen
- ☐ Stemrecht controleren bij gemeente
- ☐ Controle belastingzaken en toeslagen
- ☐ Belangrijke contactpersonen en instanties opslaan
Wat je moet regelen vanaf je 18e:
Persoonlijke en administratieve zaken
- ☐ Geldigheid paspoort, ID-kaart en DigiD controleren
- ☐ Officiële post op eigen adres laten bezorgen
- ☐ Adresregistratie bij gemeente controleren
- ☐ Post doorsturen bij verhuizing
- ☐ Belangrijke documenten en inloggegevens veilig bewaren
- ☐ Digitale administratie organiseren
- ☐ Noodcontacten en medische gegevens noteren
- ☐ Belastingaangifte en toeslagen regelen
- ☐ Bankafschriften en financiële documenten bewaren
- ☐ Contracten en abonnementen bijhouden
- ☐ Zorg- en andere verzekeringen beheren
- ☐ Diploma’s, geboorteakte en verblijfsdocumenten veilig bewaren
Financiën en toeslagen
- ☐ Zorgverzekering afsluiten (verplicht vanaf 18 jaar)
- ☐ Spreiding Eigen Risico (indien mogelijk, anders betaalregeling afspreken na ontvangst rekening)
- ☐ Zorgtoeslag aanvragen
- ☐ Huurtoeslag aanvragen (indien van toepassing)
- ☐ Kinderbijslag verlengen (bij MBO/HBO)
- ☐ Tegemoetkoming scholieren (VMBO) controleren
- ☐ Studiefinanciering aanvragen (MBO/HBO/WO)
- ☐ Studenten-OV aanvragen
- ☐ Aanvullende zorgverzekering overwegen
- ☐ Recht op bijzondere bijstand controleren
- ☐ Gemeentelijke toeslagen checken
- ☐ Energietoeslag aanvragen (indien mogelijk)
- ☐ Vergoedingen via fondsen onderzoeken
- ☐ Meedoenpas of Stadspas aanvragen
- ☐ Budgetplanning en huishoudboekje opstellen
- ☐ Belastingaangifte jongeren doen (bijbaan of inkomen)
- ☐ Overzicht van inkomsten en uitgaven bijhouden
- ☐ Zelf contracten afsluiten (huur, telefoon, internet)
- ☐ Voorzichtig met leningen en creditcards
- ☐ Structuur en planning aanhouden voor betalingen
Gezondheid
- ☐ Donorregistratie invullen
- ☐ Huisarts en tandarts regelen
- ☐ Medische keuzes en dossier zelf beheren
- ☐ Vaccinaties en medische gegevens bijhouden
- ☐ Preventieve controles plannen (tandarts, huisarts, oogarts)
- ☐ Medicijnen en recepten beheren
- ☐ Geestelijke gezondheid en ondersteuning checken
Goed om te weten
- Vanaf 18 jaar is een jongere volledig meerderjarig.
- Ze beslissen volledig zelfstandig over hun eigen gezondheid, zorg en gegevens.
- Ouders hebben vanaf dat moment geen gezag meer en kunnen niet meer mee beslissen, tenzij de jongere hen daar expliciet toestemming voor geeft.
Werk en inkomen
- ☐ Werkuren en loonheffing controleren
- ☐ Belastingteruggave aanvragen bij bijbaan
- ☐ Loonstroken en arbeidsovereenkomsten bewaren
- ☐ Overzicht maken van vaste lasten en spaarplan
- ☐ Eventueel rechtsbijstandverzekering overwegen
Wonen
- ☐ Verhuizing doorgeven bij gemeente (binnen 5 dagen)
- ☐ Inschrijven voor sociale huurwoning
- ☐ Inschrijven voor particuliere huurwoning
- ☐ Voorbereiden op zelfstandig huren (borg, inkomen, medehuurderschap)
- ☐ Medehuurderschap aanvragen (indien van toepassing)
- ☐ Huurcontract goed nalezen
- ☐ Opleveringsinspectie doen bij intrek
- ☐ Energieleverancier kiezen of overzetten
- ☐ Waterbedrijf aanmelden
- ☐ Internet, tv en telefoon regelen
- ☐ Inboedelverzekering afsluiten
- ☐ Aansprakelijkheidsverzekering afsluiten
- ☐ Gemeentelijke belastingen controleren
- ☐ Recht op huurtoeslag en de hoogte ervan (proefberekening) checken
LET OP: Vanaf 2026 verandert de huurtoeslag voor 18‑jarigen en ouder
- Leeftijd en huurgrens
- Jongeren tot 21 jaar krijgen nog steeds huurtoeslag op basis van de lage jongerengrens (ongeveer € 442 per maand kale huur in 2025).
- Vanaf 21 jaar vervalt de lage grens; jongeren van 21–22 jaar mogen huurtoeslag krijgen tot de normale grens (~€ 932).
- Harde huurgrens verdwijnt
- Voor iedereen boven 21 jaar vervalt vanaf 2026 de “harde” maximale huur om überhaupt toeslag aan te vragen.
- Let op: de toeslag wordt berekend tot de grens van € 932; alles wat daarboven is, is voor eigen rekening.
- Servicekosten
- Vanaf 2026 tellen bepaalde servicekosten (zoals schoonmaak, verlichting en energie in algemene ruimtes) niet meer mee bij de huurtoeslagberekening.
- Alleen de kale huur wordt meegenomen.
- Praktisch
- Een 18-jarige student die op kamers gaat, kan huurtoeslag aanvragen zolang de kale huur onder de lage jongerengrens blijft.
- Hoe lager het inkomen, hoe hoger de toeslag (tot het maximum).
- Belangrijk
- Toeslag kan al vanaf 18 jaar worden aangevraagd.
- Het inkomen van de student zelf (en soms dat van de ouders) wordt meegenomen in de berekening.
Tip: Voor jongeren die net op kamers gaan, is het slim om bij de Belastingdienst een proefberekening te doen. Zo weet je precies hoeveel toeslag ze kunnen krijgen en of extra servicekosten van invloed zijn.
Abonnementen en juridische zaken
- ☐ Abonnementen en proefperiodes controleren
- ☐ Lidmaatschappen beheren (sportschool, vereniging)
- ☐ Toestemming voor automatische incasso controleren
- ☐ Lopende contracten en kostenoverzicht maken
- ☐ Algemene voorwaarden lezen bij nieuwe contracten
- ☐ Juridische vragen voorleggen aan Juridisch Loket
- ☐ Bewust zijn van eigen aansprakelijkheid als volwassene
Stemrecht en politiek
- ☐ Stemregistratie controleren bij gemeente
- ☐ Stempas ontvangen en stemmen bij verkiezingen
- ☐ Politieke informatie volgen (Stemwijzer, Kieskompas)
- ☐ Lid worden van jongerenraad of politieke partij
- ☐ Registreren als kiezer in het buitenland (indien van toepassing)
Digitale veiligheid en online gedrag
- ☐ Online gedrag en sociale media bewust beheren
- ☐ Privacy beschermen met sterke wachtwoorden en tweefactorauthenticatie
- ☐ Digitale apparaten up-to-date houden
- ☐ Veilig online betalen en bankieren
- ☐ Digitale balans en schermtijd bewaken
- ☐ Online educatie volgen over cybersecurity en nepnieuws
Strafrecht en verantwoordelijkheid
- ☐ Kennisnemen van rechten en plichten als volwassene
- ☐ Bewust zijn van volwassen strafrecht vanaf 18 jaar
Toelichting bij de punten uit het overzicht
⚠️ Speciaal voor Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’s) zijn extra tips toegevoegd, omdat sommige rechten en regelingen afhankelijk zijn van de verblijfsstatus.
Persoonlijke zaken
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ ID-kaart of paspoort aanvragen / verlengen | Rijksoverheid – Paspoort of ID-kaart | Nodig voor o.a. bankzaken, DigiD en reizen. Jongeren vanaf 12 jaar mogen zelf een ID-kaart aanvragen (voor paspoort is toestemming ouders vereist t/m 17 jaar). |
| ☐ Controleer BSN (Burgerservicenummer) | Rijksoverheid – BSN | ⚠️ AMV: soms nog geen BSN; regel dit zo snel mogelijk bij de gemeente of IND. |
| ☐ Controleer inschrijving in de BRP (Basisregistratie Personen) | Rijksoverheid – Wat is de BRP? | ⚠️ AMV: inschrijving is noodzakelijk om toegang te krijgen tot onderwijs, zorg en voorzieningen. |
| ☐ DigiD (online identificatie bij overheidsinstanties) aanvragen (vanaf 14 jaar) | DigiD aanvragen | ⚠️ AMV: kan pas na toekenning verblijfsvergunning en inschrijving bij de gemeente. Nodig voor online zaken bij overheid, school en zorg. |
| ☐ Nodig voor zakgeld, bijbaantje of studiefinanciering | Website van een bank (bijv. ASN) | Vanaf 12 jaar meestal mogelijk met medewerking van voogd of begeleider. Nodig voor zakgeld, bijbaantje of studiefinanciering. |
| ☐ E-mailadres en postadres checken | Via gemeente of begeleider | Zorg dat officiële post (zoals van DUO, IND, gemeente) goed aankomt. |
| ☐ Inschrijving school / opleiding | Via gemeente of school | AMV: recht op onderwijs; zorg dat inschrijving en schoolkeuze geregeld zijn. |
Vanaf 16–17 jaar
Onderwijs en inkomen
| Wat | Waar/Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Tegemoetkoming scholieren aanvragen via Mijn DUO (voortgezet onderwijs, VMBO) | DUO – Tegemoetkoming scholieren | |
| ☐ Check: veel VMBO-scholen hebben een fonds voor leerlingen met financiële problemen | – | Kan dekking geven voor sportdagen, materialen, excursies of schoolboeken. Vraag dit na bij je school. |
| ☐ Aanvraag Studiefinanciering en Studenten-OV voorbereiden via Mijn DUO (MBO, HBO, WO) | DUO – Studiefinanciering aanvragen DUO- Studenten-OV | |
| ☐ Inkomsten bijhouden en doorgeven aan Belastingdienst | Belastingdienst – Jongeren | ⚠️ Ook belangrijk voor AMV’s die eventueel een bijbaan krijgen |
| ☐ Check: wat kost studeren? | Nibud – Studie & geld | Denk aan huur, boeken, levensonderhoud, verzekering |
Huishoudboekje / Financiën
| Wat | Waar/Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Eigen bankrekening openen | Vergelijk banken | |
| ☐ Bij bank controleren of ouderlijk toezicht automatisch stopt bij 18 jaar. | – | |
| ☐ Schriftelijke bevestiging vragen dat alleen jij toegang hebt tot je rekening | – | |
| ☐ Maandbudget opstellen: inkomsten, vaste lasten, spaardoelen en buffer | Nibud – Huishoudboekje | |
| ☐ Ouderbijdrage en toeslagen controleren bij studiefinanciering | DUO – Ouders en studiefinanciering | |
| ☐ Maandelijks financiële situatie controleren en jaarlijks recht op toeslagen checken | Toeslagen – Proefberekening |
Tip: Vermijd creditcards of leningen vóór 18 jaar; dit kan problemen geven.
Werk in loondienst
Werk je in loondienst? Bijvoorbeeld als vakkenvuller in de supermarkt of in de bediening bij een restaurant? Over je loon wordt al belasting (loonheffing) ingehouden door je werkgever, maar je moet deze inkomsten ook zelf opgeven in je belastingaangifte.
Heb je een (bij)baan, dan is de kans groot dat je geld terugkrijgt bij je aangifte inkomstenbelasting — vooral als je weinig hebt verdiend in dat jaar.
Voor minderjarige kinderen hangt het af van het soort inkomsten en de hoogte van het inkomen wie de aangifte moet doen: het kind zelf of de ouders. Meer informatie vind je bij de Belastingdienst.
Naast de bekende financiële regelingen zijn er ook andere manieren om geld te besparen.
Bekijk de checklist op deze site voor een overzicht van regelingen en bespaartips voor jongeren met een laag inkomen.
Belangrijke regelingen
| Wat | Waar/Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Kinderbijslag verlengen (SVB) | SVB – Kinderbijslag | VMBO: stopt officieel bij 18 jaar. Voltijd MBO/HBO/WO: opnieuw aanvragen via ouders/voogd. Tip: uitbetaling wordt vaak met terugwerkende kracht verwerkt; plan dit mee in je huishoudboekje. |
| ☐ Studenten-OV / Studentenreisproduct aanvragen (alleen bij MBO/HBO/WO, niet bij VMBO) | DUO – Studentenreisproduct | |
| ☐ Check recht op Bijzondere bijstand of lokale regelingen | Juridisch loket | Voor schoolkosten, zorg, kleding, sport. Tot 18 jaar via gemeente, daarna via Fonds Kinderhulp. |
| ☐ Fondsen ter ondersteuning schoolkosten | Fondsen | |
| ☐ Tegemoetkoming Eigen Risico (TER) bij lage inkomens of chronische aandoeningen | Gemeentepolis voor minima | Check de mogelijkheden bij je eigen gemeente. Soms vergoeding van 50% op bestede Eigen Risico |
| ☐ Zorgverzekering en aanvullende verzekeringen voorbereiden | Consumentenbond – Vergelijk zorgverzekeringen | Verplicht vanaf 18 jaar. |
💡 Tip: Print het uit en vink de hokjes af zodra een regeling is geregeld.
Wonen
| Wat | Waar/Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Inschrijving bij gemeente: | Verhuizing doorgeven Immigratie naar Nederland | Verplicht binnen 5 dagen na verhuizing |
| ☐ Inschrijven voor toekomstige sociale huurwoning bij woningcorporatie ☐ Inschrijven voor particulier huurwoning | Op commerciële platforms zoals Funda, Pararius, of Direct Wonen. | Veel corporaties hebben een eigen woningplatform waar je je als woningzoekende kunt inschrijven. Je kunt vaak ook bij meerdere corporaties tegelijk inschrijven. |
| ☐ Recht op bijzondere bijstand bij gemeente controleren | – | |
| ☐ Voorbereiden op zelfstandig huren: borg, inkomen, medehuurderschap | https://www.juridischloket.nl/wonen-en-buren/samenwonen/medehuurder/ |
⚠️ Tip voor AMV’s: sommige rechten en regelingen zijn afhankelijk van verblijfsvergunning. Soms is huisvesting via COA of jongerenhuisvesting beschikbaar.
Overige zaken die je al mag regelen vóórdat je 18 jaar ben
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| Stemmen | 18 en nu.nl Ipsos onderzoek | Vanaf 18 jaar mag je stemmen bij verkiezingen. Controleer je registratie bij je gemeente. |
| ID-bewijs verplicht | Rijksoverheid – ID-plicht | Vanaf 14 jaar moet je altijd een geldig identiteitsbewijs bij je hebben. |
| Leerplicht / kwalificatieplicht | Leerplichtwet | Tot 18 jaar ben je leerplichtig of kwalificatieplichtig. |
| Rijbewijs AM (brommer/scooter) | CBR – Rijbewijs AM | Vanaf 16 jaar mag je theorie-examen doen en rijden met rijbewijs AM. |
| Rijbewijs B (auto, begeleid rijden) | Rijksoverheid – 2toDrive | Vanaf 17 jaar mag je autorijden met begeleider via 2toDrive. |
| Werken / bijbaan | Werk jongeren | Mag vanaf 13 jaar beperkt werk doen; meer uren vanaf 15–16 jaar. |
| Eigen bankrekening / geldzaken | Bank | Jongeren vanaf 16 jaar kunnen vaak zelf een rekening openen; ouders blijven soms mede-verantwoordelijk. |
| Huwelijk / geregistreerd partnerschap | Trouwen | Tot 2015 kon een minderjarige in Nederland soms met toestemming van ouders én de rechter trouwen. Maar sinds de invoering van de Wet tegengaan huwelijksdwang (2015) geldt dat je pas mag trouwen als je 18 jaar of ouder bent. Minderjarigen (onder de 18) kunnen niet meer trouwen, ook niet met ouderlijke toestemming of een kinderakte. |
⚠️ Algemene tips voor AMV’s:
- Vraag waar nodig hulp bij gemeente of begeleiders bij het regelen van officiële zaken.
- Bewaar belangrijke documenten op één plek (ID, BSN, verblijfsvergunning, DigiD, bankpas).
Waarvoor is ook geen toestemming van ouders/voogd vereist?
- Euthanasie (16–17 jaar): Jongere beslist zelf; ouders worden betrokken, maar hoeven niet in te stemmen.
- Medische behandeling (WGBO) (16–17 jaar): Jongere beslist zelf; ouders worden betrokken, maar toestemming is niet vereist.
- Abortus (16–17 jaar): Jongere kan zelfstandig beslissen.
- Anticonceptie, soa-test of huisartsbezoek (16–17 jaar): Jongere kan zelf naar de huisarts of GGD.
- Psychologische hulp of jeugdzorg (16–17 jaar): Jongere kan zelfstandig besluiten, zonder toestemming van ouders.
- Donorregistratie (16–17 jaar): Jongere kan zich zelfstandig registreren als donor.
- Transgenderzorg (medisch) (16–17 jaar): Jongere beslist zelf, onder toezicht van gespecialiseerde artsen.
- Seksuele toestemming (vanaf 16 jaar): Jongere beslist zelf; seks onder 16 jaar is strafbaar, behalve bij klein leeftijdsverschil (≤5 jaar).
Tot slot:
Door deze zaken stap voor stap te regelen, ben je goed voorbereid op je 18e — en kun je zelfstandig verder zonder verrassingen.
Zaken om direct te regelen vanaf je 18e
Vanaf je 18e ben je officieel meerderjarig en gelden nieuwe rechten en plichten. Hieronder staan de belangrijkste zaken die je direct kunt of moet regelen
Financiën
| Wat | Link / Instantie | Opmerking |
|---|---|---|
| ☐ Inschrijving bij gemeente | Verhuizing doorgeven Nieuw in Nederland | Verplicht binnen 5 dagen na verhuizing |
| ☐ Inschrijven voor sociale huurwoning | Rijksoverheid – kom ik in aanmerking? Kamer.nl | Veel corporaties hebben eigen woningplatform; vaak bij meerdere tegelijk inschrijven |
| ☐ Inschrijven voor particuliere huurwoning | Commerciële platforms zoals Funda, Pararius, of Direct Wonen | Commerciële huurplatforms |
| ☐ Recht op bijzondere bijstand controleren | Gemeente – Bijzondere bijstand | Afhankelijk van persoonlijke situatie |
| ☐ Voorbereiden op zelfstandig huren (borg, inkomen, medehuurderschap) | Juridisch Loket | Hulp bij huurcontracten en rechten |
| ☐ Zorgtoeslag aanvragen | Belastingdienst – Zorgtoeslag aanvragen | Afhankelijk van inkomen en zorgverzekering |
| ☐ Huurtoeslag aanvragen | Belastingdienst – Huurtoeslag aanvragen | Alleen voor zelfstandige woonruimte met laag inkomen |
| ☐ Kinderbijslag verlengen (MBO/HBO) | SVB – Kinderbijslag | Kan met terugwerkende kracht; soms pas na verblijfsstatus |
| ☐ Tegemoetkoming scholieren (VMBO) | DUO – Tegemoetkoming scholieren | Inkomensafhankelijk |
| ☐ Studiefinanciering (MBO/HBO/WO) | DUO – Studiefinanciering aanvragen | Basisbeurs voor iedereen; aanvullende beurs inkomensafhankelijk |
| ☐ Studenten-OV aanvragen | DUO – Studentenreisproduct | Alleen voor voltijdstudenten |
| ☐ Meedoenpas / Stadspas | Meedoenpas | Voor minima, statushouders en re-integranten |
| ☐ TER – Tegemoetkoming Eigen Risico | Gemeentepolis voor minima | Vanaf 21 jaar; inkomensafhankelijk |
| ☐ Aanvullende zorgverzekering | Consumentenbond – Aanvullende verzekeringen | Niet verplicht; soms vergoed via gemeente |
| ☐ Vergoedingen via fondsen | Samen voor alle kinderen | Inkomensafhankelijk; 18–21 jaar; voor jongeren zonder toeslagen |
| ☐ Zelf contracten afsluiten (huur, telefoon, internet) | Vraag hulp als nodig | |
| ☐ Beheer van je geld / budgetteren | Tijdvooractie Slim omgaan met geld Sparen en beleggen | Hulp bij sparen, internetbankieren en budgetoverzicht |
| ☐ Schoolfonds / schoolkosten checken | Ondersteuning vanuit school voor boeken, excursies, fietsvergoeding of integratiecursussen | |
| ☐ Belastingaangifte jongeren | Belastingdienst – Aangifte doen | Aangifte van 1 maart t/m 30 april; mogelijk tot 5 jaar terug |
| ☐ Energietoeslag aanvragen | Noodfonds Energie | Afhankelijk van inkomen en woonsituatie; via gemeente |
| ☐ Gemeentelijke toeslagen | De Voorzieningenwijzer | Verschilt per gemeente; vaak extra steun voor jongeren |
Extra tips AMV / Jongeren 18+
- Toeslagen en uitkeringen plannen
- Houd bij wanneer aanvragen, uitbetalingen en eventuele terugwerkende kracht plaatsvinden.
- Plan je budget hierop zodat je geen financiële tekorten krijgt.
- Overzicht van inkomsten en uitgaven
- Noteer al je inkomsten, vaste lasten, toeslagen en spaardoelen.
- Gebruik een simpele tabel of app om alles bij te houden.
- Vraag hulp bij contracten en financiële verplichtingen
- Bijvoorbeeld bij telefoon-, internet- of huurcontracten.
- Begeleiders, gemeente of vrijwilligers kunnen hierbij ondersteunen.
- Belangrijke documenten bewaren
- Maak kopieën van ID, BSN, verblijfsvergunning, DigiD, bankafschriften en contracten.
- Bewaar alles op één veilige plek, fysiek en/of digitaal.
- Voorzichtig met leningen en creditcards
- Sluit geen nieuwe leningen of creditcards af zonder een goed plan.
- Houd schulden laag en voorkom onverwachte betalingsproblemen.
- Structuur en planning aanhouden
- Houd overzicht van alle inkomsten, vaste lasten, toeslagen en spaardoelen.
- Plan betalingen en belangrijke datums (bijv. kinderbijslag, huurtoeslag) in een kalender.
Administratie
| Wat / Waar | Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Geldigheid paspoort, ID-kaart en DigiD controleren | Rijksoverheid – Paspoort of ID-kaart, DigiD – Inloggen en beheren | ⚠️ Tip voor AMV’s: DigiD kan pas worden aangevraagd na verblijfsstatus en inschrijving bij de gemeente. |
| ☐ Officiële post op eigen adres laten bezorgen | Rijksoverheid – Post op eigen naam ontvangen | Zorg dat instanties je juiste adres hebben. |
| ☐ Belangrijke documenten en inloggegevens veilig bewaren | – | 💡 Tip: maak digitale back-ups met wachtwoordbeveiliging of kluis-app. |
| ☐ Adresregistratie bij alle instanties controleren | – | Controleer bij: bank, DUO, zorgverzekering, gemeente, school. Fout adres = vertraging toeslagen/post. |
| ☐ Belastingaangifte en toeslagen regelen | Belastingdienst – Aangifte doen | Jongeren vanaf 18 jaar moeten vaak aangifte doen bij bijbaan of inkomen. Check terugbetalingen! |
| ☐ Bankafschriften en financiële documenten bewaren | – | Bewaar digitaal én fysiek; nodig voor huur, toeslagen en budgetbeheer. |
| ☐ Contracten en abonnementen bijhouden | – | Telefoon, internet, huur, energie: overzichtelijk opslaan en verlengingen noteren. |
| ☐ Zorg- en andere verzekeringen beheren | – | Noteer polisnummers; bewaar zorg- en inboedelverzekeringen veilig. |
| ☐ Persoonlijke documenten veilig bewaren | – | Diploma’s, geboorteakte, verblijfsdocumenten; maak kopieën op een veilige plek. |
| ☐ Digitale administratie organiseren | – | Gebruik een wachtwoordmanager; sorteer e-mails in aparte mappen of labels. |
| ☐ Noodcontacten en medische gegevens beschikbaar hebben | – | Noteer familie, hulpinstanties en medische info (medicijnen/allergieën). |
| ☐ Post doorsturen bij verhuizing | PostNL – Post doorsturen | Handig bij tijdelijk of nieuw adres; voorkomt dat post verloren raakt. |
Belastingteruggave / aangifte inkomstenbelasting voor jongeren
Wat / voor wie
- Als een jongere een bijbaan of vakantiebaantje heeft gehad, kan er te veel loonbelasting zijn ingehouden. Die kan via verplicht of vrijwillig aangifte worden teruggevraagd. Belastingdienst
Meer banen gelijktijdig?
Heb je tegelijkertijd verschillende banen? Laat dan maar bij 1 werkgever de loonheffingskorting toepassen.
Opmerkingen / voor gezinnen met bijstand
- De extra belastingteruggave kan een nuttige aanvulling vormen op het beperkte budget.
- Belastingdienst houdt altijd rekening met vrijstellingen en aftrekposten.
- Het is belangrijk om de juiste procedure te volgen (sommige jaren verplicht, andere jaren vrijwillig).
Verzekeringen
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Zorgverzekering afsluiten (verplicht vanaf 18 jaar) | Zorgwijzer | Zorg dat je op tijd een zorgverzekering afsluit, anders riskeer je een boete. |
| ☐ Aanvullende verzekeringen overwegen (tandarts, aansprakelijkheid, ongevallen) | Consumentenbond – Aanvullende verzekeringen | Afhankelijk van je persoonlijke situatie, zoals studeren, sporten of reizen. |
| ☐ Aansprakelijkheidsverzekering (WA) – niet verplicht, maar sterk aanbevolen | Aansprakelijkheidsverzekering | Dekking voor schade die je per ongeluk aan anderen of hun spullen veroorzaakt. |
Wonen / Huur
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Adreswijziging doorgeven bij verhuizing (binnen 5 dagen) | Rijksoverheid | Doe dit op tijd om post en officiële documenten correct te ontvangen. |
| ☐ Inschrijven voor sociale huurwoning (toekomstig) | Rijksoverheid | Denk aan inschrijfgeld en wachttijd. Controleer lokale woningcorporaties. |
| ☐ Geldig ID, verblijfsvergunning en e-mailadres klaarhouden | – | Nodig voor inschrijving, aanvragen en officiële communicatie. |
| ☐ Medehuurderschap aanvragen zodra je 18 bent | Medehuurderschap inwonend kind of jongere | Controleer of je naam op het huurcontract staat. Vraag schriftelijk toestemming om te blijven wonen na overlijden van ouder(s). |
| ☐ Huurtoeslag aanvragen (indien van toepassing) | Belastingdienst – Huurtoeslag | Controleer of je in aanmerking komt. Houd huurprijs en inkomen bij de hand. |
| ☐ Energieleverancier kiezen / overzetten | Consumentenbond | Let op contractduur, tarieven en welkomstkorting. |
| ☐ Waterbedrijf aanmelden | Vewin – Waterbedrijven Nederland | Automatisch of zelf aanmelden bij je regionale waterbedrijf. |
| ☐ Internet / tv / telefoon regelen | Consumentenbond | Vergelijk via o.a. Pricewise of vergelijkingssites. |
| ☐ Inboedelverzekering afsluiten | Consumentenbond | Beschermt je spullen bij schade, brand of diefstal. |
| ☐ Aansprakelijkheidsverzekering afsluiten | 18 en nu | Vergoedt schade die je (per ongeluk) aan anderen toebrengt. |
| ☐ Gemeentelijke belastingen (riool, afval) | Rijksoverheid | Vaak automatisch via je inschrijving. Let op kwijtscheldingsmogelijkheden. |
| ☐ Huurcontract goed nalezen | – | Let op opzegtermijn, onderhoudsplichten, borg en regels voor huisdieren. |
| ☐ Opleveringsinspectie doen bij intrek | – | Controleer staat van woning en maak foto’s voor bewijs. |
⚠️ Tip voor AMV’s: Controleer of je verblijfsstatus voldoende is voor zelfstandig huren; soms is begeleiding via COA of jongerenhuisvesting nodig.
Abonnementen & Juridische zaken
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Controleren wie tekent voor telefoon-, internet- en streamingabonnementen | – | Belangrijk om te weten wie juridisch verantwoordelijk is voor betalingen en contracten. |
| ☐ Bewust zijn van eigen aansprakelijkheid als volwassene | – | Vanaf 18 jaar ben je volledig zelf verantwoordelijk voor financiële en juridische verplichtingen. |
| ☐ Juridische vragen of geschillen | Het Juridisch Loket | Gratis advies bij conflicten of vragen over contracten, huur of consumentenrechten. |
| ☐ Abonnementen en proefperiodes controleren | – | Noteer einddata en zeg tijdig op om automatische verlenging te voorkomen. |
| ☐ Lidmaatschappen (sportschool, verenigingen) beheren | – | Controleer op opzegtermijnen en automatische incasso’s. |
| ☐ Overzicht maken van lopende contracten en kosten | – | Helpt om grip te houden op maandelijkse uitgaven en dubbele diensten te voorkomen. |
| ☐ Toestemming voor automatische incasso controleren | – | Alleen afgeven aan betrouwbare partijen; bij foutieve afschrijving kun je binnen 8 weken storneren. |
| ☐ Checken van algemene voorwaarden bij nieuwe contracten | – | Lees goed wat je rechten en plichten zijn voordat je akkoord gaat. |
| ☐ Eventueel rechtsbijstandverzekering overwegen | – | Kan nuttig zijn bij huur-, arbeids- of consumentenconflicten. |
⚠️ Tip voor AMV’s: Vrijwilligers of begeleiders kunnen helpen bij contracten en juridische vragen.
Stemrecht & Politiek
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Stemregistratie controleren | Kiesraad – Stemrecht vanaf 18 jaar | ⚠️ Tip voor AMV’s: Stemrecht geldt alleen met Nederlandse nationaliteit of EU-stemgerechtigdheid. Controleer je registratie in de Basisregistratie Personen (BRP). |
| ☐ Stemmen bij verkiezingen (gemeente, provincie, Tweede Kamer, Europa) | Rijksoverheid – Verkiezingen | Je ontvangt automatisch een stempas per post. Neem je ID mee naar het stembureau. |
| ☐ Lid worden van een politieke partij, jongerenraad of gemeentelijke inspraakgroep | – | Deelname aan lokale inspraak of jongerenraden kan vaak vanaf 18 jaar, soms al eerder. Goed voor netwerk en invloed. |
| ☐ Politieke informatie en verkiezingsprogramma’s volgen | Stemwijzer / Kieskompas | Helpt je om partijen te vergelijken en te bepalen welke het beste bij jouw mening past. |
| ☐ Registreren als kiezer in het buitenland (indien van toepassing) | Gemeente Den Haag – Kiezers buitenland | Geldt als je in het buitenland woont; registratie verplicht voor deelname. |
Gezondheid
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Donorregistratie invullen | Donorregister.nl | Geef duidelijk je keuze aan; kan altijd aangepast worden. |
| ☐ Medische keuzes zelf maken en eigen medische gegevens inzien | – | Vanaf 18 jaar mag je zelfstandig beslissingen nemen over behandelingen en toegang krijgen tot je medische dossier. |
| ☐ Zorgverzekering afsluiten | Zorginstituut Nederland – Zorgverzekering | Verplicht vanaf 18 jaar. Vergelijk premies en dekkingen; sluit op tijd af (1 januari). |
| ☐ Huisarts en tandarts regelen | – | Kies een vaste huisarts en tandarts; meld je aan en houd contactgegevens bij de hand. |
| ☐ Vaccinaties en medische dossiers bijhouden | – | Check of je inentingen up-to-date zijn en bewaar je vaccinatiebewijs. |
| ☐ Preventieve controles plannen | – | Bijv. tandarts, oogarts, huisarts; belangrijk voor vroegtijdige opsporing van gezondheidsproblemen. |
| ☐ Medicijnen en recepten beheren | – | Houd een overzicht bij van je medicijnen, doseringen en herhaalrecepten. |
| ☐ Geestelijke gezondheid en ondersteuning | – | Let op signalen van stress of depressie; bij twijfel kun je terecht bij huisarts, GGD of online hulpinstanties. |
Strafrecht
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Vanaf 18 jaar word je behandeld onder het volwassen strafrecht | – | Let op: regels en straffen zijn vanaf 18 jaar strenger dan bij minderjarigen. |
Digitale verantwoordelijkheid
| Wat | Waar / Link | Opmerkingen / Tips |
|---|---|---|
| ☐ Online gedrag beheren: sociale media, digitale contracten | – | Let op je online reputatie en wees bewust van contracten en verplichtingen die je digitaal aangaat. |
| ☐ Privacy waarborgen: wachtwoorden, persoonlijke documenten | – | Gebruik sterke wachtwoorden, tweefactorauthenticatie en beveilig je persoonlijke bestanden. |
| ☐ Digitale apparaten beheren | – | Houd software up-to-date, verwijder ongebruikte apps en controleer privacy-instellingen. |
| ☐ Veilig online betalen en bankieren | – | Gebruik veilige verbindingen, controleer je rekeningen regelmatig en wees alert op phishing. |
| ☐ Digitale balans en schermtijd | – | Plan rustmomenten, beperk overmatig gebruik van sociale media en schermen. |
| ☐ Online hulpbronnen en educatie | – | Leer over cybersecurity, nepnieuws herkennen en veilig gebruik van digitale diensten. |
⚠️ Tip voor AMV’s: Vraag hulp bij instellingen van digitale accounts en veilige opslag van documenten.
Extra tips voor AMV’s
⚠️ Bewaar alle officiële documenten (paspoort, ID-kaart, verblijfsdocumenten) in een veilige map.
⚠️ Ga bewust om met inkomsten, uitgaven en toeslagen; houd een overzicht bij van je financiële situatie.
⚠️ Overweeg het aanvragen van een rijbewijs (optioneel).
Rijksoverheid – Rijbewijs aanvragen
⚠️ Controleer regelmatig de geldigheid van je paspoort of ID-kaart.
⚠️ Controleer je stemregistratie en vul je donorregistratie in.
⚠️ Maak een persoonlijke checklist van alles wat je moet regelen en noteer belangrijke data.
⚠️ Vraag hulp bij taalproblemen of bij onbekende procedures bij de gemeente, het buurtteam of vrijwilligersorganisaties.
⚠️ Zoek lokale ondersteuning: huiswerkbegeleiding, integratiecursussen of sociale activiteiten.
Belangrijk voor jongeren met ouders in de bijstand / AMV’s
⚠️ Toeslagen en gemeentelijke bijzondere bijstand zijn vaak niet beschikbaar na 18 jaar voor VMBO-leerlingen; alternatieven: schoolfondsen of Fonds Kinderhulp.
⚠️ Voor AMV’s geldt dat tijdelijk verblijf, schoolinschrijving en DigiD-aanvraag pas mogelijk zijn nadat de verblijfsstatus is verkregen.
⚠️ Gemeentelijke regelingen zijn meestal tot 18 jaar; na 18 jaar kunnen jongeren ondersteuning aanvragen via schoolfondsen of Fonds Kinderhulp.
⚠️ Studenten-OV en DUO-studiefinanciering zijn alleen beschikbaar vanaf het MBO.
⚠️ AMV’s hebben vaak extra hulp nodig bij administratie, zoals DigiD, belastingaangifte en zorgverzekering. Vrijwilligersorganisaties kunnen hierbij ondersteunen.
Ondersteuning en hulp voor jongeren bij zelfstandig worden
Of je nu wel of geen steun van je ouders krijgt, er zijn diverse organisaties en programma’s die je kunnen helpen bij zelfstandig wonen, werk, studie of sociale ondersteuning.
Zelfstandig wonen en begeleiding
- Kansrijk Wonen: Jongeren 17–25 jaar die grip willen krijgen op hun leven; biedt coaching en dagbesteding zoals school of werk.
- Kamers met Aandacht: Jongeren 18–23 jaar kunnen zelfstandig wonen met begeleiding. Deelname vereist een hulpverleningsplan en actieve deelname aan dagbesteding.
- Levvel: Individueel verblijf vanaf 16 jaar, met begeleiding gericht op zelfstandigheid en toekomstvoorbereiding.
- Juvent: Voor jongeren met een licht verstandelijke beperking, kamertraining en begeleid zelfstandig wonen vanaf 17 jaar.
- Kwintes: Begeleid wonen vanaf 16 jaar, afhankelijk van de gemeente, voor jongeren die extra ondersteuning kunnen gebruiken.
- Humanitas Homerun: Begeleid wonen vanaf 18 jaar in Den Haag, vaak voor jongeren met een licht verstandelijke beperking.
- Prokino Zorg: Begeleid wonen vanaf 18 jaar met ondersteuning op momenten dat dat nodig is.
Ondersteuning bij jeugdhulp en zorg
- Verlengde jeugdhulp: Gemeenten kunnen jeugdhulp verlengen tot 23 jaar, ook als je al voor je 18e hulp ontving.
- Jeugdzorg Nederland: Informatie over jeugdhulp en ondersteuning voor jongeren 18–23 jaar.
Sociale en mentale ondersteuning
- Join Us: Online groepen voor jongeren 12–30 jaar om sociale vaardigheden en contacten te verbeteren.
- Alles oké?: Supportlijn voor jongeren vanaf 18 jaar die even niet lekker in hun vel zitten.
- 113 Zelfmoordpreventie: Hulp bij zelfbeschadiging of gedachten aan zelfdoding.
Financiële en materiële hulp
- Nationaal Fonds Kinderhulp: Ondersteunt jongeren tot 20 jaar. Hulp kan variëren van bed en kledingkast tot laptop, vervolgstudie, sportlessen, warme winterjas, goede schoenen of een bril. Voor jongeren die zelfstandig wonen is er de op-jezelf-woon-box. Ook ondersteuning bij menstruatiearmoede is mogelijk.
- Let op: aanvragen kunnen alleen via een professional, zoals een jeugdhulpverlener, docent, maatschappelijk werker, bewindvoerder of het wijkteam van de gemeente.
Wat kun je doen?
- Neem contact op met je gemeente voor beschikbare hulp.
- Vraag een hulpverlener om je te helpen bij aanvragen.
- Informeer zelf bij bovengenoemde organisaties naar de mogelijkheden.
Dingen waar je als 18-jarige écht op moet letten
Je 18e verjaardag is een belangrijke mijlpaal. Vanaf dat moment ben je officieel volwassen, met alle rechten én verantwoordelijkheden die daarbij horen. Je mag meer, maar je moet ook meer zelf regelen. Hieronder lees je stap voor stap wat er verandert en waar je op moet letten.
Verantwoordelijk voor je eigen keuzes
Tot je 18e beslissen ouders of verzorgers vaak mee over belangrijke zaken: geld, opleiding, gezondheid en wonen. Zodra je 18 bent, ligt die verantwoordelijkheid bij jou.
- Jij tekent contracten en betaalt rekeningen.
- Je beslist over je toekomst, zoals wonen, studeren en abonnementen.
- Een vergeten betaling of ondoordacht contract kan directe gevolgen hebben, zoals een boete of registratie bij het BKR.
Tip: plan één vast moment per maand om je administratie bij te werken: open je post, controleer je bankrekening, update je budget en check openstaande betalingen.
Juridische verantwoordelijkheid
Vanaf 18 jaar ben je volledig aansprakelijk voor wat je doet: verkeersboetes, schade of verkeerd afgesloten contracten.
Voorbeelden:
- Online iets op afbetaling bestellen en te laat betalen → incassokosten.
- Een telefoonabonnement op jouw naam voor een vriend → jij bent juridisch verantwoordelijk.
Tip: lees altijd de kleine lettertjes voordat je iets tekent of bestelt.
Handige links:
- www.consuwijzer.nl – rechten bij aankopen en abonnementen
- www.juridischloket.nl – gratis juridisch advies
Wat verandert met ouderlijk toezicht?
Vanaf je 18e mogen ouders geen beslissingen meer nemen namens jou en kunnen ze geen automatische toegang meer krijgen tot:
- Medische gegevens
- Studiefinanciering of OV-kaart
- Financiële zaken
Jij bent nu verantwoordelijk voor:
- Verlengen van je ID-kaart of paspoort
- Afsluiten van je zorgverzekering
- Aanvragen van toeslagen of studiefinanciering
Tip: je kunt iemand tijdelijk machtigen om bepaalde zaken voor je te regelen via MijnOverheid.nl of DigiD Machtigen.
Handige links:
- www.duo.nl – studiefinanciering, OV-kaart, tegemoetkoming scholieren
- www.zorgtoeslag.nl – zorgtoeslag aanvragen of proefberekening maken
- www.mijn.overheid.nl – digitale post van overheid en gemeente
Zelf plannen en organiseren
Niemand herinnert je meer aan deadlines of afspraken. Je moet alles zelf bijhouden, van belastingaangifte tot afspraken bij de tandarts of gemeente.
Tips:
- Gebruik een digitale agenda, Google Calendar of apps zoals To Do, Trello of Notion.
- Zet herinneringen voor jaarlijkse verplichtingen zoals:
- Zorgverzekeringskeuze (november)
- Verlenging identiteitsbewijs
Handige links:
- www.belastingdienst.nl – belastingaangifte, toeslagen en inkomsteninformatie
- www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/paspoort-en-identiteitskaart – verlengen of aanvragen van ID
Sociale keuzes en gevolgen
Volwassen worden betekent ook dat je sociale leven verandert, bijvoorbeeld op kamers gaan, samenwonen of geldzaken delen.
Tips:
- Samen huren: maak duidelijke afspraken over wie wat betaalt en zet het contract op de juiste naam.
- Lenen van vrienden of familie: leg het schriftelijk vast, ook als je elkaar vertrouwt.
- Abonnementen delen: zet nooit een telefoon- of internetabonnement op jouw naam voor iemand anders.
Handige link: www.nibud.nl/jongeren – tips over geld, huren, samenwonen en administratie
Eigen gezondheid en welzijn
Vanaf 18 jaar regel je alles rondom je gezondheid zelf:
- Zorgverzekering afsluiten (verplicht)
- Afspraken bij huisarts, tandarts of psycholoog maken
- Eigen zorgkosten betalen (eigen risico, tandarts)
- Zelf kiezen of je aanvullende pakketten wilt
Tip: vergelijk zorgverzekeringen elk jaar in november of december om geld te besparen.
Handige links:
- www.zorgverzekeringslijn.nl – uitleg over zorgverzekering en betalingsproblemen
- www.independer.nl/zorgverzekering – zorgverzekeringen vergelijken
Basis- en aanvullende zorgverzekering voor 18-jarigen (2025)
Als je 18 wordt, moet je zelf een zorgverzekering afsluiten. Maar welke combinatie van basis- en aanvullende verzekering past het best bij jou? Hieronder vind je goede opties voor jongeren, inclusief tandartsdekking en info over gespreid betalen van het eigen risico.
Tip: Eigen risico gespreid betalen
Je kunt je eigen risico (meestal € 385) bij veel verzekeraars in 10 maandelijkse termijnen vooruit betalen. Maak je het eigen risico niet helemaal op? Dan krijg je het ongebruikte deel gewoon terug.
Tip: Let goed op wat jij belangrijk vindt: tandarts, lage premie en/of ……..
Heb jij (of je ouders) een laag inkomen?
Vraag bij je gemeente:
- Tegemoetkoming eigen risico (vaak 50% voor alleenstaande ouders)
- Bijzondere bijstand (voor onverwachte zorgkosten)
CZ Jongeren + Tandarts 75% tot €450
- Basisverzekering: ± €149 / maand
- Aanvullend Jongeren: ± €27,20 / maand
- Totaal: ± €176 / maand
- Tandarts: 75% tot €450
- Eigen risico: gespreid betalen mogelijk (€38,50 x 10)
- Psychische hulp & anticonceptie: via basisverzekering
Voordeel: duidelijke studentenvariant, goede tandartsdekking, makkelijk digitaal regelen.
VGZbewuzt + Aanvullend Fit + Tandarts
- Basis: ± €149,90 / maand
- Aanvullend Fit + Tandarts: ± €23,50 / maand
- Totaal: ± €173 / maand
- Tandarts: 75% tot €250
- Eigen risico: gespreid betalen (€38,50 x 10)
- Psychische hulp & anticonceptie: via basis
Voordeel: goedkoop, alles online te regelen.
Univé Aanvullend Goed + Tandarts Goed
- Basis: ± €151 / maand
- Aanvullend Goed + Tandarts Goed: ± €24 / maand
- Totaal: ± €175 / maand
- Tandarts: 80% tot €250
- Eigen risico: gespreid betalen (€38,50 x 10)
- Psychische hulp & anticonceptie: via basis
Voordeel: gebruiksvriendelijk, goed voor studenten.
DSW AV-Student
- Basisverzekering: ± €149 / maand
- AV-Student: €19,50 / maand
- Totaal: ± €168,50 / maand
- Tandarts: 100% tot €250
- Eigen risico: gespreid betalen (€37,50 x 10)
- Psychische hulp & anticonceptie: via basis
Voordeel: uitstekende service en lagere kosten bij eigen risico.
Rechten, plichten en verantwoordelijkheden
Wanneer je 18 wordt, verandert er veel. Je krijgt nieuwe rechten, maar ook verantwoordelijkheden en verplichtingen. Hieronder vind je alles wat je moet weten.
Je rechten als 18-jarige
- Stemmen bij landelijke, provinciale en gemeentelijke verkiezingen
- Contracten afsluiten (huur, telefoon, verzekering, lening)
- Eigen bankrekening openen en financiële producten aanvragen
- Autorijden met een rijbewijs
- Eigen bedrijf starten (inschrijven bij de KvK)
- Bijstand of studiefinanciering aanvragen, als je aan de voorwaarden voldoet
Handige links:
- www.kiesraad.nl – informatie over stemmen en verkiezingen
- www.kvk.nl – start je eigen bedrijf
Je plichten
Met je rechten komen ook verplichtingen:
- Belastingaangifte: als je werkt of een bijbaan hebt
- Zorgverzekering: verplicht voor iedereen van 18 jaar of ouder
- Gemeente-inschrijving: verplicht op je woonadres
- Administratie: zelf documenten en betalingen bijhouden
Handige link: www.toeslagen.nl – huurtoeslag, zorgtoeslag en kinderopvangtoeslag
Je verantwoordelijkheden
- Financieel: eigen geldzaken regelen, sparen en op tijd betalen
- Gezondheid: verzekerd zijn en medische afspraken nakomen
- Juridisch: volledig strafrechtelijk verantwoordelijk
- Studie & werk: keuzes maken over opleiding, werk en toekomstpad
Tip: vrijheid vraagt verantwoordelijkheid. Plan je geldzaken, administratie en afspraken goed om overzicht te houden.
Bijverdienen als 18-jarige
- Je mag onbeperkt bijverdienen, maar inkomsten beïnvloeden toeslagen, studiefinanciering en belasting.
- Studiefinanciering: bijverdiensten kunnen de aanvullende beurs verlagen of terugbetaling beïnvloeden.
- Toeslagen: hogere inkomsten → minder zorg- of huurtoeslag. Gebruik www.toeslagen.nl voor rekenhulp.
- Belasting: geef altijd je inkomen op. Tot een bepaald bedrag betaal je geen belasting dankzij heffingskortingen.
- Contract & arbeidsvoorwaarden: zorg altijd voor een schriftelijk contract en let op minimumloon, vakantiegeld, werktijden en sociale premies.
Handige link: www.belastingdienst.nl – informatie over inkomsten, heffingskortingen en aangifte
Balans tussen vrijheid en verantwoordelijkheid
Volwassen worden betekent nieuwe vrijheden: stemmen, autorijden, op jezelf wonen. Maar het vraagt ook om verantwoordelijkheid:
- Houd overzicht over geld, gezondheid en verplichtingen
- Leer omgaan met keuzes en fouten
- Gebruik betrouwbare bronnen en rekenhulpen voor financiële beslissingen
“Volwassen worden is niet alles weten, maar wél weten waar je het kunt vinden.”
Praktische tips voor inkomsten en administratie
Een goede administratie voorkomt stress en verrassingen.
Met een paar vaste gewoontes houd je grip op je geldzaken:
- Houd je inkomsten bij in een overzicht of app.
- Controleer regelmatig de rekenhulpen van Belastingdienst en DUO.
- Bewaar loonstroken, contracten en belangrijke documenten goed — je hebt ze nodig voor toeslagen, belastingen of bewijs van inkomen.
- Plan elke maand een vast administratiemoment: open je post, check je bankrekening en update je budget.
Kostendelersnorm, toeslagen en vermogen van kinderen
De kostendelersnorm kan invloed hebben op je bijstandsuitkering als je samenwoont met andere volwassenen. Ook kan het effect hebben op toeslagen, zoals huurtoeslag of zorgtoeslag.
Vaak is het minder ingrijpend dan mensen denken. Hieronder leggen we uit hoe het werkt, met extra aandacht voor inkomen en vermogen van kinderen.
Inkomen van kinderen die bij je wonen
- Het inkomen van een voltijds studerend kind telt meestal niet mee voor jouw bijstandsuitkering.
- Als een kind niet studeert of een deeltijdopleiding volgt, wordt het gezien als kostendeler. In dat geval telt het inkomen wél mee bij het berekenen van jouw uitkering of toeslagen.
Vermogen van kinderen
- Het vermogen van je kinderen — bijvoorbeeld spaargeld op een eigen rekening — hoort juridisch tot hen, niet tot jou.
- Let op: als je als ouder toegang hebt tot hun bankrekening, kan de gemeente dit zien als vermogen waar jij over kunt beschikken. Dat kan invloed hebben op jouw bijstandsuitkering.
Praktisch advies:
- Zet schenkingen of spaargeld direct op een rekening waar het kind zelfstandig toegang toe heeft.
- Controleer bij de bank of jij geen beheer of volmacht hebt over die rekening.
- Bewaar altijd bewijs van schenkingen of stortingen, bijvoorbeeld bankafschriften.
Tot welke leeftijd beheert een ouder de bankrekening van een kind?
Kinderen zijn in Nederland tot hun 18e minderjarig. Dat betekent dat de ouder of voogd wettelijk het vermogen beheert, inclusief bankrekeningen.
Vanaf 18 jaar is een kind volledig meerderjarig en volledig eigenaar van zijn of haar geld. Op dat moment vervalt de rol van de ouder als toezichthouder.
| Leeftijd kind | Wie beheert de rekening | Opmerkingen |
|---|---|---|
| 0 – 11 jaar | Ouders | Ouders beheren alles |
| 12 – 15 jaar | Ouders, kind met beperkte toegang | Kind kan beperkt zelf betalen of pinnen |
| 16 – 17 jaar | Ouders blijven toezichthouder | Kind mag steeds meer zelf doen |
| Vanaf 18 jaar | Kind zelf | Ouders hebben geen toegang meer |
Samenvatting: inkomen, vermogen en kostendelersnorm
| Leeftijd kind | Studie / status | Bijbaantje | Meet mee voor toeslagen? | Meet mee voor kostendelersnorm? |
|---|---|---|---|---|
| < 18 jaar | Alle opleidingen | Ja/Nee | Nee | Nee |
| 18–27 jaar | Voltijds studerend | Ja | Nee | Nee |
| 18–27 jaar | Deeltijdstudie | Ja | Ja | Ja |
| 18–27 jaar | Niet studerend | Ja | Ja | Ja |
| ≥ 27 jaar | Studerend of niet | Ja | Ja | Ja |
Belangrijk om te onthouden:
- Vermogen van kinderen telt alleen mee als jij er toegang toe hebt.
- Voltijds studerend kind onder 27 → inkomen telt meestal niet mee.
- Deeltijdstudie of niet studerend → inkomen telt wél mee.
Tips voor nieuwkomers en ouders in de bijstand
- Houd inkomsten en uitgaven bij in een overzicht of app.
- Controleer regelmatig rekenhulpen van Belastingdienst of DUO.
- Bewaar loonstroken, contracten en belangrijke documenten goed.
- Plan maandelijks een moment om je administratie te controleren en bij te werken.
- Bij schenkingen of extra geld van familie: zorg dat het op de eigen rekening van het kind staat, zodat het geen invloed heeft op jouw bijstand.
Toeslagen en kinderen die bij je wonen
Naast de bijstandsuitkering kunnen de inkomsten en het vermogen van je kinderen invloed hebben op verschillende toeslagen.
Huurtoeslag
- De huurtoeslag wordt berekend op basis van gezamenlijk inkomen van alle volwassenen die samenwonen.
- Voltijds studerende kinderen onder 27 jaar tellen niet mee voor toeslagen.
- Deeltijdstudie of niet studerend → inkomen wél meegeteld.
Zorgtoeslag
- Voor de zorgtoeslag wordt gekeken naar het gezamenlijk inkomen van jou en je eventuele partner.
- Kinderen tot 18 jaar of voltijds studerend onder 27 beïnvloeden dit niet.
- Als een kind een deeltijdopleiding volgt of niet studeert, kan het inkomen van het kind meetellen als dat kind als kostendeler wordt gezien.
Kindgebonden budget
- Voor het kindgebonden budget telt het inkomen van het kind zelf niet mee zolang het kind minderjarig is of voltijds studeert.
- Zodra het kind een deeltijdopleiding volgt of zelfstandig inkomen heeft dat meetelt volgens de kostendelersnorm, kan dit invloed hebben op het bedrag.
Samengevat:
- Voltijds studerend kind <27 jaar → inkomen telt meestal niet mee voor toeslagen.
- Deeltijdstudie of niet studerend kind → inkomen telt wél mee.
- Het vermogen van kinderen telt alleen mee als jij er als ouder toegang toe hebt.
Kinderbijslag voor 18-plussers
Kinderbijslag is een uitkering van de overheid voor ouders of verzorgers, bedoeld om de kosten van kinderen te helpen betalen. Voor kinderen vanaf 18 jaar gelden speciale regels, vooral als ze nog studeren.
Belangrijke punten:
- Onafhankelijk van het kind: Het inkomen of vermogen van het kind speelt geen rol.
- Uitbetaling aan ouder/verzorger: De kinderbijslag wordt betaald aan de ouder of verzorger die het kind opvoedt.
- Geen invloed op andere uitkeringen: De uitkering telt niet mee als inkomen voor bijstand, toeslagen of de kostendelersnorm.
Wat verandert na de 18e verjaardag?
- Standaard stopt de kinderbijslag wanneer een kind 18 wordt.
- Studerende jongeren: Als het kind voltijds studeert, kan de uitkering doorgaan zolang het kind aan de voorwaarden voldoet en de maximale leeftijd nog niet is bereikt. Dit kan bijvoorbeeld tot 21 of 25 jaar zijn, afhankelijk van het type opleiding (MBO, HBO, WO).
- Het is belangrijk om de Sociale Verzekeringsbank (SVB) te informeren dat het kind nog studeert, zodat de uitkering kan worden voortgezet.
Kortom:
Kinderbijslag blijft beschikbaar voor ouders van studerende jongeren tot de maximale leeftijd. Het heeft geen invloed op andere uitkeringen van de ouder en het inkomen of vermogen van het kind speelt hierbij geen rol.
Financiële regelingen voor jongeren
| Regeling | Doelgroep | Doel | Wanneer relevant |
|---|---|---|---|
| Tegemoetkoming scholieren | 18+ VMBO/HAVO/VWO/praktijkonderwijs | Schoolkosten vergoeden | Voorafgaand aan MBO |
| Studiefinanciering | MBO, HBO, WO-studenten | Levensonderhoud + studiekosten | Tijdens opleiding |
| WTOS / scholingsregeling via werk | Werkenden | Scholingskosten via werkgever | Alleen als opleiding relevant is voor werk |
| Bijzondere bijstand | Scholieren met laag inkomen | Extra steun voor school, zorg of ontwikkeling | Mogelijk via gemeente |
Praktische tips
- Check bij DUO wat je maximaal mag bijverdienen zonder gevolgen voor studiefinanciering.
- Gebruik de rekenhulpen op toeslagen.nl om te zien hoeveel toeslag je kunt verwachten.
- Extra mogelijkheden:
- Schoolfonds / vrijwillige ouderbijdrage: vaak steun voor excursies, praktijklessen of materialen.
- Jeugdfonds Sport & Cultuur: vergoedt sport- of culturele activiteiten (jeugdfondssportencultuur.nl).
Werk en inkomen
Vanaf je 18e ben je volledig arbeidsbekwaam. Let bij werk op:
- Minimumloon en contractvoorwaarden
- Vakantiegeld en werktijden
- Bewaar altijd je arbeidscontract en loonstroken — je hebt ze nodig als bewijs van inkomen.
Heb je (tijdelijk) onvoldoende inkomen? Dan kun je mogelijk een bijstandsuitkering aanvragen via je gemeente.
Tot slot
Financieel zelfstandig worden is een grote stap, maar met een beetje overzicht en de juiste kennis kom je al heel ver. Door op tijd afspraken te maken met de bank, DUO en de gemeente voorkom je verrassingen — en bouw je stap voor stap aan financiële rust en zelfstandigheid.
Wonen en leefomgeving
- Vanaf 18 mag je zelfstandig een woning huren en ben je verantwoordelijk voor het huurcontract.
- Schrijf je in als woningzoekende bij de gemeente, vooral voor sociale huurwoningen. Wachttijden kunnen 6–13 jaar zijn in grote steden.
Vrije tijd en persoonlijke keuzes
- Alcohol, roken en softdrugs: toegestaan vanaf 18 jaar (harddrugs verboden).
- Gokken en loterijen: toegestaan vanaf 18 jaar.
- Wapens: alleen toegestaan met vergunning.
Studenten-OV
Voorwaarden studenten-OV:
- Voltijds onderwijs volgen (VMBO, HAVO, VWO, MBO, VSO).
- Vanaf 18 jaar recht op persoonlijk studenten-OV.
- Onderwijsinstelling moet je aanmelden bij DUO.
- DigiD nodig voor aanvraag of activatie van het abonnement.
Tip: het basisabonnement geldt voor reizen van en naar school. Uitwonend? Je kunt mogelijk extra toeslagen of reisvoordeel krijgen.
Kort samengevat:
Bij inkomsten, toeslagen, studiefinanciering en woonkosten geldt: houd altijd overzicht, gebruik rekenhulpen, en bewaar belangrijke documenten. Zo geniet je van je inkomen en zelfstandigheid zonder verrassingen.
Toeslagen, wonen en ondersteuning voor 18-plussers
Toeslagen regelen
Zorgtoeslag
- Voor wie: Iedereen vanaf 18 jaar met een zorgverzekering.
- Thuiswonend of uitwonend: Beide kunnen aanvragen, zolang inkomen en vermogen binnen de regels vallen.
- Belangrijk: Ook als je ouders je verzekeren, moet je vanaf 18 een eigen zorgverzekering afsluiten.
Huurtoeslag
- Voor wie: Alleen als je zelf een huurwoning hebt en huur betaalt.
- Thuiswonend: Geen recht, want je woont bij je ouders.
- Uitwonend: Mogelijk, mits huur boven een bepaald bedrag en inkomen/vermogen binnen regels.
Studenten-OV / OV-toeslag
- Voor wie: Studenten 18+ die voltijds onderwijs volgen.
- Thuiswonend of uitwonend: Beide kunnen een studenten-OV krijgen; uitwonenden soms extra reisvoordeel.
Kindgebonden budget
- Voor wie: Alleen als je zelf kinderen hebt.
- Thuiswonend of uitwonend: Alleen relevant als je kinderen hebt waarvoor je financiële steun kunt aanvragen.
Mogelijke gevolgen voor ouders van thuiswonende 18+er
| Type inkomen kind | Woont bij ouders? | Effect op ouderbijstand | Toelichting |
|---|---|---|---|
| Bijbaan / loon | Ja | Kan meetellen | Gemeente kan inkomen gedeeltelijk meetellen; bijverdienen kan bijstand verlagen |
| Bijbaan / loon | Nee | Meestal geen effect | Kind is zelfstandig; inkomen telt meestal niet mee |
| WTSO / basisbeurs DUO | Ja | Vaak geen effect | Basisbeurs telt meestal niet mee als inkomen |
| WTSO / aanvullende beurs DUO | Ja | Kan meetellen | Afhankelijk van inkomen ouders en gemeente; gift-gedeelte kan bijstand beïnvloeden |
| Bijzondere bijstand kind | Ja | Afhankelijk | Gemeente kan inkomen meetellen; afhankelijk van soort bijstand en inkomen kind |
| Toeslagen kind | Ja | Meestal geen effect | Wordt gezien als ondersteuning kind; kan effect hebben als kind geen eigen huishouding voert |
Tips:
- Meld altijd veranderingen in inkomen bij de gemeente.
- Bewaar bewijs van inkomsten: loonstroken, DUO-beschikkingen, toeslagbesluiten.
Inschrijven als woningzoekende
Waarom belangrijk:
- Sociale huurwoningen hebben vaak lange wachttijden (6–13 jaar in grote steden).
- Vanaf 18 jaar kun je je inschrijven, zowel als jongere als volwassene die tijdelijk bij anderen woont.
Inkomensgrenzen 2025:
- Eenpersoonshuishouden: max. €49.669
- Meerpersoonshuishouden: max. €54.847
Let op:
- Opgebouwde inschrijftijd kan vervallen bij acceptatie van een woning.
- Sommige gemeenten bieden herinschrijving tegen een vergoeding (bijv. Apeldoorn: €30).
- Actief reageren op beschikbare woningen kan extra punten opleveren.
Tip: schrijf je vroeg in, ook als er nu geen directe woonbehoefte is.
Hulp en ondersteuning
| Organisatie | Doelgroep | Diensten | Website / Contact |
|---|---|---|---|
| Centenkwesties | Iedereen, 18+ | Hulp bij financiële vragen, toeslagen en subsidies | centenkwesties.nl |
| DUO | Scholieren en studenten 18+ | Studiefinanciering, tegemoetkomingen, leningen | www.duo.nl |
| Jongerenloket | Jongeren tot 27 | Werk, opleiding, uitkering, schulden, persoonlijke ondersteuning | Gemeente-specifiek |
| Juridisch Loket | Iedereen | Gratis juridisch advies: huur, contracten, schulden | www.juridischloket.nl |
| Nationale Ombudsman | Iedereen | Klachten over overheid, toeslagen, uitkeringen | www.nationaleombudsman.nl |
| TaalDigiHuis / Digisterker | Iedereen | Digitale vaardigheden, DigiD, formulieren invullen | www.taaldigihuis.nl |
| Jeugdfonds Sport & Cultuur | Jongeren tot 18 (soms 27) | Vergoedingen voor sport & cultuur | www.jeugdfondssportencultuur.nl |
| Alles oké? | Jongeren 18–25 | Luisterend oor, persoonlijke/emotionele ondersteuning | Telefoon: 0800 0450, Chat: allesoke.nl |
Lokale ondersteuning:
Gemeentelijke jongerenloketten of wijkteams bieden hulp bij studiefinanciering, werk, schulden en persoonlijke kwesties.
Kort samengevat:
- Maak gebruik van landelijke en lokale instanties voor financiële, juridische en persoonlijke ondersteuning.
- Controleer toeslagen, studiefinanciering en huurtoeslag zorgvuldig.
- Schrijf je vroeg in als woningzoekende om wachttijd op te bouwen.
- Bewaar administratie en bewijsstukken goed.
Orgaandonaties/Organ donation/التبرع بالأعضاء/Organ bağışı
In Nederland geldt de Donorwet. Deze wet gaat over orgaandonatie.
Wat is orgaandonatie?
Als iemand overlijdt, kunnen organen en weefsels gebruikt worden om zieke mensen beter te maken. Bijvoorbeeld hart, nieren of longen.
Hoe werkt het?
Iedereen vanaf 18 jaar staat automatisch in het Donorregister en krijgt een brief om een keuze te maken:
- Ja, ik wil donor zijn
- Nee, ik wil geen donor zijn
- Mijn familie beslist
- Ik wijs iemand aan die beslist
Belangrijk:
- Je kunt je keuze altijd veranderen.
- Bespreek het met je familie.
- Maak je geen keuze? Dan staat er “geen bezwaar tegen orgaandonatie”.
Xenotransplantatie
Soms worden organen of weefsels van dieren gebruikt bij mensen (bijvoorbeeld varkenshart of -nier) omdat er te weinig menselijke organen zijn. Dit heet xenotransplantatie.
Let op: er zijn uitdagingen zoals afstoting, virusoverdracht en ethische vragen.
Vanaf 18 jaar geldt de regel: geen keuze = geen bezwaar!
Bent u ouder dan 18 jaar en heeft u zelf geen keuze ingevuld? Dan staat u in het register met ‘geen bezwaar tegen orgaandonatie’.
Lees meer informatie over wat geen bezwaar betekent.
Lees meer informatie over wie een keuze mag invullen in het Donorregister.
Meer info over xenotransplantatie
Seksualiteit
In Nederland hechten we veel waarde aan respect, instemming en gelijkheid in alle aspecten van het leven, inclusief seksualiteit. Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van de Nederlandse normen en wetten met betrekking tot seksualiteit, respect en persoonlijke grenzen. Nederland staat weliswaar bekend om zijn progressieve en tolerante houding, maar het is cruciaal om te begrijpen wat wel en niet geaccepteerd is in de Nederlandse samenleving. Door deze normen en wetten te respecteren, draag je bij aan een veilige en respectvolle samenleving voor iedereen. Als je ooit twijfelt of vragen hebt, aarzel dan niet om hulp te zoeken bij de juiste instanties.
Nieuwkomers en seksualiteit
Seksuele vrijheid in Nederland betekent dat iedereen het recht heeft om zijn of haar eigen keuzes te maken op het gebied van seksualiteit, zolang deze keuzes vrijwillig en met wederzijdse instemming worden gemaakt. Echter, deze vrijheid kan soms verkeerd begrepen worden, wat kan leiden tot ongepaste gedragingen.
Seksuele voorlichting en openheid
Nederlanders zijn over het algemeen open over seksualiteit en seksuele voorlichting begint vaak op jonge leeftijd. Dit betekent echter niet dat alles is toegestaan. Respect voor elkaars grenzen en wederzijdse instemming zijn van het grootste belang.
Instemming en toestemming
- Wettelijke leeftijd: De wettelijke leeftijd voor seksuele meerderjarigheid in Nederland is 16 jaar. Dit betekent dat het strafbaar is om seksuele handelingen te verrichten met iemand onder deze leeftijd.
- Instemming: Seksuele activiteiten moeten altijd gebaseerd zijn op vrijwillige en wederzijdse instemming. Dwang, manipulatie of druk uitoefenen is strafbaar.
Seksuele diversiteit en acceptatie
Nederland is een voorloper op het gebied van LGBTQ+ rechten. Discriminatie op basis van seksuele geaardheid of genderidentiteit is verboden en kan leiden tot juridische vervolging. Iedereen heeft het recht om vrij te zijn in hun seksuele voorkeur en genderexpressie.
Seksuele intimidatie en grenzen
- Ongewenst gedrag: Seksuele intimidatie, zowel fysiek als verbaal, is verboden. Dit omvat ongewenste aanrakingen, seksueel getinte opmerkingen en andere vormen van grensoverschrijdend gedrag.
- Grenzen respecteren: Het is cruciaal om altijd de persoonlijke grenzen van anderen te respecteren. Nee betekent nee, en dit geldt in alle situaties.
Pornografie en sekswerk
- Pornografie: Het bezitten en bekijken van pornografie is legaal voor volwassenen, maar het verspreiden van pornografisch materiaal onder minderjarigen is strafbaar.
- Sekswerk: Sekswerk is legaal in Nederland, maar het moet vrijwillig zijn en onder gereguleerde omstandigheden plaatsvinden. Gedwongen prostitutie en mensenhandel zijn ernstige misdrijven.
Meldingsplicht en hulpdiensten
- Aangifte doen: Als je het slachtoffer bent van seksueel geweld of intimidatie, is het belangrijk om dit te melden bij de politie. Nederland biedt uitgebreide ondersteuning aan slachtoffers van seksueel geweld.
- Hulpdiensten: Er zijn verschillende organisaties en hulplijnen beschikbaar voor mensen die hulp nodig hebben op het gebied van seksualiteit, grensoverschrijdend gedrag of seksuele gezondheid, zoals Slachtofferhulp Nederland en de Rutgers Stichting.
Onderwijs en preventie
Scholen en andere instellingen bieden uitgebreide programma’s aan voor seksuele voorlichting en preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Deze programma’s zijn ontworpen om jongeren te informeren over gezonde relaties, wederzijdse instemming en respect.
Misverstanden over seksuele vrijheid
“Seksuele vrijheid betekent dat alles toegestaan is”
- Uitleg: Hoewel Nederland bekend staat om zijn open houding ten aanzien van seksualiteit, betekent dit niet dat alle vormen van seksueel gedrag zijn toegestaan. Seksuele vrijheid houdt in dat mensen hun seksualiteit kunnen uiten zoals zij dat willen, maar dit moet altijd binnen de grenzen van de wet en met respect voor anderen gebeuren.
- Wat te vermijden: Het negeren van de noodzaak van wederzijdse instemming en respect voor de persoonlijke grenzen van anderen.
“Iedereen staat open voor seksuele benaderingen”
- Uitleg: De openheid over seksualiteit betekent niet dat iedereen openstaat voor seksuele avances of gesprekken. Mensen hebben verschillende comfortniveaus en grenzen als het gaat om seksualiteit.
- Wat te vermijden: Ongewenste seksuele avances of opmerkingen maken. Het is belangrijk om te peilen of de ander geïnteresseerd is en om signalen van ongemak te respecteren.
“Instemming kan stilzwijgend worden aangenomen”
- Uitleg: Instemming moet expliciet en duidelijk worden gegeven. Stilzwijgende aanname van instemming is niet acceptabel en kan leiden tot ongepaste of zelfs strafbare situaties.
- Wat te vermijden: Handelen zonder expliciete en enthousiaste instemming. Vraag altijd duidelijk en respectvol om instemming.
“Kleding of gedrag is een uitnodiging”
- Uitleg: Hoe iemand zich kleedt of gedraagt, is nooit een uitnodiging voor seksuele avances. Iedereen heeft het recht om zich te kleden en te gedragen zoals hij of zij wil zonder dat dit als een uitnodiging wordt gezien.
- Wat te vermijden: Het maken van seksuele opmerkingen of avances gebaseerd op iemands kleding of gedrag. Respecteer altijd de persoonlijke ruimte en keuzes van anderen.
“Alcohol en drugs verminderen de noodzaak van instemming”
- Uitleg: Het gebruik van alcohol of drugs vermindert niet de noodzaak van instemming. Sterker nog, iemand die onder invloed is, kan mogelijk geen geïnformeerde en vrijwillige instemming geven.
- Wat te vermijden: Seksuele handelingen met iemand die onder invloed is van alcohol of drugs zonder duidelijke, vrijwillige instemming. Wacht tot beide partijen nuchter zijn en instemming duidelijk kan worden gegeven.
Hoe ongepaste gedragingen te vermijden
- Communicatie: Praat openlijk en eerlijk over wat jij en de ander willen en comfortabel vinden. Vraag expliciet om instemming.
- Respect voor grenzen: Neem de grenzen van anderen serieus. Als iemand nee zegt, betekent dit nee. Respecteer altijd de persoonlijke ruimte en comfortniveaus van anderen.
- Educatie: Informeer jezelf over de wetten en normen met betrekking tot seksualiteit in Nederland. Begrijp wat acceptabel is en wat niet.
- Observeren van signalementen: Let op non-verbale signalen van ongemak of terughoudendheid. Als iemand zich ongemakkelijk voelt, stop dan onmiddellijk en respecteer hun gevoelens.
- Verantwoordelijkheid: Neem verantwoordelijkheid voor je eigen gedrag. Wees bewust van de impact van je acties op anderen en handel altijd met respect en integriteit.
In Nederland hechten we veel waarde aan respect, instemming en gelijkheid, ook op het gebied van seksualiteit. Voor nieuwkomers is het belangrijk om te begrijpen wat wel en niet geaccepteerd is, en welke wetten van toepassing zijn. Seksuele vrijheid betekent dat iedereen zijn of haar eigen keuzes mag maken, maar altijd vrijwillig en met wederzijdse instemming.
Strafbare handelingen en seksuele gezondheid in Nederland
Naast het regelen van je rechten, plichten en financiën, is het belangrijk om te begrijpen welke gedragingen in Nederland strafbaar zijn en hoe je veilig kunt omgaan met relaties, seksualiteit en online activiteiten. Dit is vooral belangrijk voor nieuwkomers, omdat sommige Nederlandse wetten en sociale normen anders kunnen zijn dan in je land van herkomst.
Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste strafbare handelingen, preventietips, seksuele rechten en verantwoordelijkheden:
Strafbare handelingen
Aanranding
- Definitie: Onvrijwillige seksuele aanraking zonder instemming van de ander.
- Strafmaat: Gevangenisstraffen van enkele maanden tot jaren, afhankelijk van ernst.
- Voorbeeld: Ongewenste betasting van intieme lichaamsdelen.
Verkrachting
- Definitie: Seksuele penetratie zonder instemming, vaak met dwang of bedreiging.
- Strafmaat: Tot 12 jaar gevangenisstraf, in ernstige gevallen meer.
- Voorbeeld: Seksuele penetratie (vaginaal, anaal of oraal) zonder toestemming.
Sexting
- Minderjarigen (<18 jaar): Versturen of ontvangen van seksueel expliciet materiaal is strafbaar.
- Ongevraagd materiaal: Kan strafbaar zijn als seksuele intimidatie of aanranding.
- Strafmaat: Variërend, inclusief boetes of gevangenisstraffen.
Drinkspiking (gebruik van drugs in drankjes)
- Definitie: Drugs toevoegen aan iemands drankje zonder toestemming.
- Strafmaat: Lange gevangenisstraffen; kan leiden tot aanklachten voor mishandeling, aanranding of verkrachting.
- Voorbeeld: GHB of Rohypnol toevoegen aan een drankje zonder dat iemand het weet.
Belangrijk: Overtredingen kunnen leiden tot gevangenisstraf, strafblad, schadevergoeding en in het geval van nieuwkomers zelfs uitzetting.
Preventie en verantwoordelijkheid
- Educatie en voorlichting: Leer persoonlijke grenzen, wederzijdse instemming en seksuele veiligheid.
- Communicatie: Open gesprekken met partners over verwachtingen en grenzen.
- Veiligheid: Let op je drankjes en wees alert op je omgeving.
- Oplettendheid: Grijp in als iemand in gevaar is.
Seksuele gezondheid en rechten
- Leeftijdsgrens: 16 jaar voor seksuele meerderjarigheid.
- Anticonceptie: Vanaf 18 jaar zonder ouderlijke toestemming via huisarts of apotheek.
- Zorgverzekering: Bezoeken aan huisarts, SOA-tests en anticonceptie gedekt door basisverzekering; GGD biedt anoniem advies.
- Pornografie: Wettelijk 18+, let op veiligheid, privacy en realiteitsbesef.
Relaties, seksueel gedrag en online activiteiten
Loverboys
- Manipulatie met als doel uitbuiting.
- Signalen: charmant gedrag, cadeautjes, opbouwen van relatie.
- Preventie: Herkenning en hulp zoeken bij Veilig Thuis of Slachtofferhulp.
Sletshaming
- Kritiek op iemand vanwege seksuele activiteit; kan psychische schade veroorzaken.
- Reactie: Ondersteuning bieden, uitspreken tegen sletshaming.
Foto’s en video’s zonder toestemming
- Illegaal en strafbaar (ook wraakporno).
- Online veiligheid: Let op privacy-instellingen en wees voorzichtig met persoonlijke informatie.
Rol van slachtoffers en ouders
Slachtoffers
- Grenzen en instemming zijn cruciaal; slachtoffer is nooit schuldige.
- Vermijd risicovolle situaties en maak een noodplan.
- Aangifte doen en hulp zoeken is rechtmatig en belangrijk.
Ouders
- Voorlichten over respect, grenzen en wederzijdse instemming.
- Toezicht houden op risicovolle situaties.
- Ondersteunen en reageren op incidenten, in samenwerking met hulpverleners.
Conclusie
Het bevorderen van respectvolle omgang, seksuele veiligheid en naleving van de wet is essentieel voor een veilige samenleving, vooral voor nieuwkomers. Educatie, communicatie, culturele sensitiviteit en toegang tot hulpbronnen helpen bij het opbouwen van gezonde relaties en het voorkomen van strafbare situaties.
Voorbeeld inkomsten en uitgaven 18 jarige
- Zoon, 18 jaar, zit op het vmbo
- Woont thuis
- Werkt parttime (± € 200 per maand)
- Ouders gescheiden, beiden in de bijstand
- Zorgverzekering: DSW (basis en aanvullend)
- Eigen risico: € 385 per jaar (wordt vermoedelijk 50% door gemeente vergoed, maar is niet meegerekend in de uitgaven, omdat deze regeling per gemeente verschilt)
- Telefoonkosten worden door ouders betaald
- Geen studiekosten, geen studenten-OV (pas als zoon naar MBO/HBO/…. gaat)
- Spaarpot: € 25 p/m
Inkomsten per maand
| Omschrijving | Toelichting | Bedrag |
| Bijbaan | Gemiddeld € 200 per maand | € 200 |
| Tegemoetkoming Scholieren (DUO) | Ouders in bijstand → maximale vergoeding | € 140 |
| Zorgtoeslag | Volledige toeslag (laag inkomen) | € 123 |
| Totaal inkomsten per maand | € 463 |
Uitgaven per maand
| Omschrijving | Toelichting | Bedrag |
| Zorgverzekering (DSW studentenpolis) | Basis + aanvullende verzekering | € 209 |
| Eigen risico zorgkosten | Volledige hoogte, gespreid betalen | € 38 |
| Persoonlijke uitgaven | Kleding, verzorging, snacks, cadeautjes, uitjes | € 100 |
| Vervoer | Bus/fiets, geen studenten-OV | € 25 |
| Sparen | Gemiddeld per maand | € 25 |
| Totaal uitgaven per maand | € 397 |
Saldo-overzicht
| Inkomsten totaal | € 463 | |
| Uitgaven totaal | € 397 | |
| Maandelijks over (ongeveer) | € 66 |
Aanbevolen besteding van het overschot (€ 66)
| Doel | Bedrag | Opmerking |
| Extra sparen / buffer | € 40 | Reserveren voor onvoorziene situaties !!) Opbouwen noodpotje (zorg, kleding, schooljaarstart) |
| Vrij besteedbaar | € 26 | Leuke dingen, cadeautjes, of reserveren voor zorgjaarafrekening |
Samenvatting
- Zoon heeft vaste inkomsten van ± € 463 per maand.
- Uitgaven bedragen ± € 397 per maand, inclusief zorgverzekering en eigen risico.
- Maandelijks houdt hij ongeveer € 66 over — een gezonde balans voor een scholier.
- De gemeente vergoedt mogelijk 50% van het bestede eigen risico, maar dit bedrag moet eerst worden voorgeschoten. Dit verschilt per gemeente, dus vraag aan je eigen gemeente wat de mogelijkheden zijn.
- Het is verstandig om bij DSW te regelen dat het Eigen Risico in termijnen kan worden betaald.
- Bijverdiensten zoon (tot € 1300 per maand) zijn veilig voor zowel de zorgtoeslag als de tegemoetkoming scholieren.
Gegevens voor 2025
| Gezinssituatie | Bijstand ouders (per maand) | Jaarbedrag ouders | Maximale jaargrens zorgtoeslag | Resterend inkomen voor kind | Max. bijverdienste kind per maand |
|---|---|---|---|---|---|
| 1-oudergezin | €1.369,06 | €16.428,72 | €39.719 | €23.290,28 | ± €1.940 |
| 2-oudergezin | €1.955,80 | €23.469,60 | €39.719 | €16.249,40 | ± €1.354 |